Marie Bonaparte: Princess of Psychoanalysis
Author: Helen Carabott (TVP)
Tatoi: one of the most beautiful forests of Attica at the foot of mount Parnitha, with 47,427 acres, located at a distance of ca. 20 kilometers north of the center of Athens.
The area hosts the summer palace of the former Greek royal family, which started being built in 1884, as a villa inspired by the palace complex of St. Petersburg and inhabited five years later by King George I and his wife, Queen Olga, niece of Tsar Alexander II.
Apart from the natural beauty and the intriguing architecture of the abandoned buildings that make up the three distinct sections (regent, administrative and geotechnical), however is the Royal Cemetery, which is of particular interest since more than twenty Kings / Queens and Princes / Princesses of the former Greek royal house are buried there.
The visit to the funeral complex holds a surprise for the representatives or the knowledgeable psychiatric-psychoanalytic scientist.
In one of the tombs lies Princess Marie Bonaparte, wife of Prince George of Greece and Denmark, the niece of Emperor Napoleon I, and whose name was directly associated with Sigmund Freud and the introduction of psychoanalysis in France and the foundations of this science in Greece!
Born on 2 July 1882 in Saint-Cloud, the little daughter Mimi grows up without a motherly presence, as Marie-Félix Blanc her rich mother dies a month after giving birth. Governesses, her indifferent and busy geographer-botanist father Prince Roland Bonaparte and her strict grandmother Princess Pierre, brought her up. Additionally, her preoccupations and limitations of education lead her to lock herself up and develop phobias and hypochondria. She spends much of her time in isolation, reading literature and writing down her hidden thoughts that reveal her restless spirit and her early commitment to the scientific method of psychoanalysis.
The social life as a rich person does not make her happy. After a series of unfortunate sentimental relationships, she decides to marry Prince George, the second son of King George I of Greece and Denmark, on 21 November 1907 in Paris, followed by a religious ceremony on 12 December in Athens. Soon after their marriage two children were born, Prince Peter und Princess Eugenia.
In 1924, after her father´s death, she suffered from depressions. Having read Freud´s work "Introduction to Psychoanalysis", she was interested in getting to know him. She established herself in Vienna and began a treatment that would last for thirteen years (1925-1938), and during which she often travelled to her country of origin. At the same time, a strong friendship develops between them. Following Freud as his apprentice, she translates his works, publishes articles and establishes the psychoanalytic community in the French capital (Société Psychanalytique de Paris) in 1926. As Nazism conquers Europe and spreads anti-Semitic fury, thus putting her mentor in danger, she helps him to escape with his family to England in 1938 by paying a ransom.
After World War II and having lived for a while in London, she has no financial means to financially support the Société Psychanalytique de Paris, which was rebuilt in 1946 thanks to René Laforgue and Bernard Steele.
In addition, her disagreement with Jacques Lacan and reconsideration of psychoanalysis after the split of the psychoanalytic society prevented her from blending in with the Parisian psychoanalytic society. In one of her letters to Loewenstein in 1948, she stated: "As for him, Lacan, he is too infected with paranoia, and besmirches everything with his questionable narcissism, allowing himself too many personal interventions," and later she stated: "Freud was wrong. He had overestimated his strength, the power of healing and that of childhood events". In 1960, she took part in the fight against the death penalty, traveled to the US and tried in vain to save Caryl Chessman from the gas chamber.
On June 2, 1953, during the coronation of Queen Elizabeth II of the United Kingdom in London, she accompanied her husband, representing her nephew, King Paul I of Greece. Tired of the ceremony, she suggests ... a brief psychoanalysis to the Gentleman, who was sitting beside her, who is delighted to welcome her and was no other than the future French President François Mitterrand!
The "Princess of Psychoanalysis in France" died of leukemia on September 21, 1962 in Gassin, near Saint-Tropez, and upon her request, she was cremated in Marseilles and buried beside her 50-year-old husband in Tatoi.
Among her many contributions for the psychoanalytic field were the support of Geza Roheim´s anthropological explorations, and the preservation of Freud´s letters to Wilhelm Fliess, despite his desire to have them destroyed. Freud had even told her one of his most famous quotes: "The great question that has never been answered and which I am not yet able to answer, in spite of the thirty years of my research into the feminine soul, is what does a woman want?"
Princess Marie Bonaparte published several works:
• “Guerres militaires et guerres sociales”, Paris Flammarion 1920
• “Le printemps sur mon jardin”, Paris Flammarion 1924
• “Edgar Poe, Etudes psychanalytique (2 volumes)” Paris Denoel et Steele, 1933
• “Topsy , Chow-Chow au poil d´or”, Paris Denoel et Steele, 1937
• “La mer et le rivage Paris imprime pour l´ auteur”, 1940
• “Mythes de guerre”, Imago Publishing Co, 1946
• “Les glanes des jours”, Imago Publishing Co, 1950
• “Chronos Eros, et Thanatos” Imago Publishing Co, 1951
• “Molongues devant la vie et la mort”, Imago Publishing Co, 1951
• “Les glauges aventures de Flyda des mers”, Imago Publishing Co, 1950
MARIE BONAPARTE: Η ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΑ ΤΗΣ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗΣΚτήμα Τατοΐου: ένα από τα ωραιότερα δάση της Αττικής στους πρόποδες του όρους Πάρνηθα, έκτασης 47.427 στρεμμάτων, που βρίσκεται σε απόσταση 20 περίπου χιλιομέτρων, βόρεια από το κέντρο της Αθήνας.
Στο χώρο φιλοξενούνται τα θερινά ανάκτορα της πρώην ελληνικής βασιλικής οικογένειας, τα οποία άρχισαν να οικοδομούνται το 1884, σε σχέδιο έπαυλης του συγκροτήματος των ανακτόρων του Peterhof, στην Αγία Πετρούπολη και πρωτοκατοικήθηκε πέντε χρόνια αργότερα από τον Βασιλιά Γεώργιο Α΄ και τη σύζυγό του, Βασίλισσα Όλγα, ανιψιά του Τσάρου Αλέξανδρου Β΄.
Πέρα από τη φυσική ομορφιά και την ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική των εγκαταλελειμμένων, ωστόσο, κτιρίων που απαρτίζουν τις τρείς αυτοτελείς ενότητες (Ανακτορική, Διοικητική και Γεωκτηνοτροφική), ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το Βασιλικό Κοιμητήριο, όπου αναπαύονται περισσότεροι από είκοσι Βασιλείς/Βασίλισσες και Πρίγκιπες/Πριγκίπισσες του πρώην ελληνικού βασιλικού οίκου.
Η επίσκεψη στο ταφικό συγκρότημα επιφυλάσσει μια έκπληξη για τους εκπροσώπους ή και τους γνώστες της ψυχιατρικής-ψυχαναλυτικής επιστήμης.
Σε έναν από τους τάφους είναι θαμμένη η Πριγκίπισσα Marie Bonaparte, σύζυγος του Πρίγκιπα Γεωργίου της Ελλάδας και της Δανίας, ανιψιά του αυτοκράτορα Ναπολέοντα 1ου, το όνομα της οποίας συνδέθηκε άμεσα με τον Sigmund Freud και με την καθιέρωσή της ψυχανάλυσης στη Γαλλία και με την θεμελίωση της επιστήμης στην Ελλάδα!
Γεννημένη στις 2 Ιουλίου 1882 στο Saint-Cloud, η μικρή μοναχοκόρη Mimi, μεγαλώνει χωρίς μητρική παρουσία, καθώς η βαθύπλουτη μητέρα της Marie-Félix Blanc πεθαίνει ένα μήνα μετά τη γέννησή της. Η ανατροφή της από γκουβερνάντες, τον αδιάφορο και πολυάσχολο γεωγράφο-βοτανολόγο πατέρα της Πρίγκιππα Roland Bonaparte και την αυστηρή γιαγιά της Πριγκίπισσα Pierre, καθώς και η γεμάτη προκαταλήψεις και περιορισμούς εκπαίδευσή της την ωθούν στο να κλειστεί στον εαυτό της και να αναπτύξει φοβίες και υποχονδρίες. Περνά το μεγάλο μέρος του χρόνου της σε απομόνωση, διαβάζοντας λογοτεχνία και γράφοντας τις κρυφές σκέψεις της που αποκαλύπτουν το ανήσυχο πνεύμα της και την έγκαιρη δέσμευσή της στην επιστημονική μέθοδο της ψυχανάλυσης.
Η κοσμική ζωή που απολαμβάνει πλουσιοπάροχα δεν την εκφράζει. Μετά από μια σειρά άτυχων αισθηματικών σχέσεων αποφασίζει να παντρευτεί με πολιτικό γάμο τον Πρίγκιπα Γεώργιο, δευτερότοκο γιο του Βασιλέα Γεωργίου Α΄ της Ελλάδας και της Δανίας, στις 21 Νοεμβρίου 1907, στο Παρίσι και με θρησκευτική τελετή στις 12 Δεκεμβρίου, στην Αθήνα και σύντομα αποκτούν δύο παιδιά, τον Πρίγκιπα Πέτρο και την Πριγκίπισσα Ευγενία.
Το 1924, μετά τον θάνατο του πατέρα της εκδηλώνει κατάθλιψη. Έχοντας διαβάσει το έργο του Freud «Εισαγωγή στην Ψυχανάλυση» (“Einführung in die Psychoanalyse”) εκδηλώνει ενδιαφέρον να τον γνωρίσει. Εγκαθίσταται στη Βιέννη και αρχίζει θεραπεία η οποία διαρκεί δεκατρία χρόνια (1925-1938), ενώ κάνει συχνά ταξίδια στη χώρα καταγωγής της. Παράλληλα αναπτύσσεται ανάμεσά τους μια δυνατή φιλία. Ακολουθώντας τον Freud ως μαθητευόμενή του μεταφράζει τα έργα του, εκδίδει άρθρα και ιδρύει το 1926 την ψυχαναλυτική κοινότητα στη γαλλική πρωτεύουσα (Société Psychanalytique de Paris). Καθώς ο ναζισμός κατακτά την Ευρώπη και εξαπλώνεται η αντισημιτική μανία, ο μέντοράς της κινδυνεύει και εκείνη βοηθά τον ίδιο και την οικογένειά του να διαφύγουν στην Αγγλία το 1938, καταβάλλοντας λύτρα.
Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και αφού έχει ζήσει για λίγο στο Λονδίνο δεν έχει την οικονομική πλέον δυνατότητα να ενισχύει οικονομικά την Société Psychanalytique de Paris η οποία αναδημιουργείται το 1946, χάρη στους René Laforgue και Bernard Steele.
Εξάλλου, η διαφωνία της με τον Jacques Lacan, την αποτρέπει να αναμειγνύεται στην ψυχαναλυτική κοινωνία του Παρισιού αμφισβητώντας την ψυχανάλυση μετά τη διάσπαση της ψυχαναλυτικής κοινωνίας, σύμφωνα με μια από τις επιστολές της προς τον Loewenstein το 1948, στην οποία ανέφερε: «Όσο για τον Lacan, είναι πάρα πολύ μολυσμένος με παράνοια και πράγματα ενός αμφισβητήσιμου ναρκισσισμού, επιτρέποντας στον εαυτό του πάρα πολλές προσωπικές παρεμβάσεις», ενώ λίγο αργότερα αποτυπώνει: «Ο Freud έκανε λάθος. Είχε υπερεκτιμήσει τη δύναμή του, τη δύναμη της θεραπείας και εκείνη των γεγονότων της παιδικής ηλικίας». Το 1960 πήρε μέρος στον αγώνα κατά της θανατικής ποινής, ταξίδεψε στις Η.Π.Α και προσπάθησε μάταια να σώσει τον Caryl Chessman από το θάλαμο αερίου.
Στις 2 Ιουνίου 1953, κατά την τελετή στέψης της Βασίλισσας Ελισάβετ Β΄ του Ηνωμένου Βασιλείου, στο Λονδίνο η ίδια συνοδεύει τον σύζυγό της, αντιπροσωπεύοντας τον ανιψιό τους, Βασιλιά Παύλο Α΄ της Ελλάδας. Κουρασμένη από τη διάρκεια της τελετής, προτείνει μια …σύντομη ψυχανάλυση στον κύριο που καθόταν δίπλα της, ο οποίος δέχεται με ευχαρίστηση και δεν ήταν άλλος από τον μελλοντικό Γάλλο Πρόεδρο François Mitterrand!
Η «Πριγκίπισσα της Ψυχανάλυσης στη Γαλλία» πέθανε από λευχαιμία στις 21 Σεπτεμβρίου 1962 στο Gassin κοντά στο Saint-Tropez και σύμφωνα με επιθυμία της αποτεφρώθηκε στη Μασσαλία και θάφτηκε δίπλα στον επί 50 χρόνια σύζυγό της στο Τατόι.
Ανάμεσα στις πολλές υπηρεσίες της στην ψυχανάλυση ήταν η υποστήριξη των ανθρωπολογικών εξερευνήσεων του Geza Roheim, και η διαφύλαξη των επιστολών του Freud προς τον Wilhelm Fliess, παρά την επιθυμία του να καταστραφούν. Ο Freud της είχε πει μάλιστα την περίφημη σκέψη του: «Η μεγάλη ερώτηση που δεν έχει απαντηθεί ποτέ και που δεν είμαι σε θέση ακόμα να απαντήσω, παρά τα τριάντα έτη έρευνάς μου στη θηλυκή ψυχή, είναι: τι θέλει μια γυναίκα;».
Η Πριγκίπισσα Marie Bonaparte έγραψε αρκετά έργα:
• “Guerres militaires et guerres sociales”, Paris Flammarion 1920
• “Le printemps sur mon jardin”, Paris Flammarion 1924
• “Edgar Poe, Etudes psychanalytique (2 volumes)” Paris Denoel et Steele, 1933
• “Topsy , Chow-Chow au poil d´or”, Paris Denoel et Steele, 1937
• “La mer et le rivage Paris imprime pour l´ auteur”, 1940
• “Mythes de guerre”, Imago Publishing Co, 1946
• “Les glanes des jours”, Imago Publishing Co, 1950
• “Chronos Eros, et Thanatos” Imago Publishing Co, 1951
• “Molongues devant la vie et la mort”, Imago Publishing Co, 1951
• “Les glauges aventures de Flyda des mers”, Imago Publishing Co, 1950