Leading articles

THE VIENNA PSYCHOANALYST wants to give not only already internationally established psychoanalysts, but also still unknown psychoanalysts the opportunity to post a self-written and not yet published article on the FrontPage of our online magazine!

Our Users then can leave comments, ask questions or discuss the articles in our forum. Our aim is to provide an international platform where for the first time anyone interested in psychoanalysis can exchange ideas on certain topics.
Articles are welcome in German and/ or English.

If you are interested, please send your article to
leadingarticle@theviennapsychoanalyst.at


(For reasons of readability, the male form is used with personal names, however the female form is also always intended.)

Sigmund Freud was a fan of the ancient Greek culture and had an excellent knowledge of the ancient Greek language. He was so familiar with it, that he wrote his diary in ancient Greek as a youngster.

Despite the wealth of knowledge about the history and language of ancient Greece he possessed and which he had been studying with enthusiasm since his childhood, he only managed to visit the country once, on September 4, 1904, at the age of 48, accompanied by his 10 years younger brother Alexander who was named on the insistence of Sigmund Freud after the great Macedonian king and army officer, whom Freud admired.

On the morning of August 30, they boarded Lloyd´s steamship Urano to Piraeus at the port of Trieste and passed through Brindisi and Patras. Among the passengers was Professor Wilhelm Dörpfeld, a colleague of the famous German pioneer archaeologist Heinrich Schliemann, who became famous for his excavations in ancient Troy and Mycenae. Freud watched the architect-archaeologist in awe who had helped discover the mythical city of Homer but was too shy to approach and talk to him.

The ship arrived the next day at the port of Corfu (which he likened to the city of Ragusa on the Dalmatian coast), where during their three-hour stay on the island of Phaeikas, they had the opportunity to visit the two old Venetian fortresses. On the morning of September 3, they approached the port of Patras, and shortly after continued their route to Piraeus. The next afternoon they arrived in Athens. The first impression the brothers had from the historic center, Thissio, the area around the Acropolis and the Ancient Agora (in ancient Greek ἀγορά agorá which was the central meeting and market place and inner fortress) remained unforgettable until his death.

"So all this really does exist, just as we learnt at school?!"

Their two-hour visit to the sacred rock the other morning, for which the famous psychoanalyst wore his best shirt, was a special experience that surpassed everything he had seen before or could have ever imagined, at least according to what he wrote in a letter to his wife, Martha. In fact, he revealed to her in detail a unique internal conflict he experienced and which had upset him: he felt a strange refusal to believe he was there and he was too shy to question his brother about it!

He felt like he was divided in two: on the one hand, he was the person who empirically realized that he was on the Acropolis and on the other hand, he could not believe it, as if denying the reality of the visit, as if he was thinking, "It´s too good to be true".  In today´s terms this is called "depersonalization-derealization".

In the detailed analysis he later published, he traced the root of this feeling of mistrust over his visit back to his poor childhood, when he considered the idea that he would ever be in a position to find himself in such a wonderful place unlikely - He associated this thoughts with the forbidden desire to overcome his father´s achievements. He compared the mechanism found in the work with that of people who were wrecked with success.

He likened the emotion he had when faced with the Parthenon, to a "distortion of memory" and described it extensively in a letter titled "A Disturbance of Memory on the Acropolis" sent to his friend, a French writer honored with the Nobel Prize for Literature (1915) Romain Rolland, 32 years later, in 1936, trying to self-analyze what happened to him, citing the journey to Athens as an object of desire mixed with guilt.

When he analyzed his arrival he came back to the time as a child when he made up dreams of travel, expressing the desire to escape the family atmosphere, the constraints and poverty he was living in. However, the fulfillment of his dream of visiting the Greek capital hides guilt as it meant that the famous psychoanalyst had surpassed his father, who was too poor to travel and too uneducated to have any interest in this place. His ascent to the Acropolis was the confirmation that he had overcome his parent, something that a son was not allowed to do.

Freud writes in his letter: "I only doubted whether I should ever see Athens. It seemed to me beyond the realms of possibility that I should travel so far - that I should ‘go such a long way’. This was linked up with the limitations and poverty of our conditions of life in my youth. My longing to travel was no doubt also the expression of a wish to escape from that pressure, like the force which drives so many adolescent children to run away from home. I had long seen clearly that a great part of the pleasure travel lies in the fulfilment of these early wishes - that it is rooted, that is, in dissatisfaction with home and family. When first one catches sight of the sea, crosses the ocean and experiences as realities cities and lands which for so long had been distant, unattainable things of desire - one feels oneself like a hero who has performed deeds of improbable greatness. I might that day on the Acropolis have said to my brother: ‘Do you still remember how, when we were young, we used day after day to walk along the same streets on our way to school, and how every Sunday we used to go to the Prater or on some excursion we knew so well? And now, here we are in Athens, and standing on the Acropolis! We really have gone a long way!"

“...It must be that a sense of guilt was attached to the satisfaction in having gone such a long way: there was something about it that was wrong, that from earliest times had been forbidden. It was something to do with a child’s criticism of his father … It seems as though the essence of success was to have got further than one’s father, and as though to excel one’s father was still something forbidden.… Our father had been in business, he had had no secondary education, and Athens could not have meant much to him. Thus what interfered with our enjoyment of the journey to Athens was a feeling filial piety.”

The brothers spent the next day at the Acropolis. They left Athens on September 6, taking the train to Corinth and then arriving in Patras where they boarded the boat that sailed for Trieste on the same evening.

On the occasion of his unique trip to Greece, Freud was also compelled to learn how ancient Greek differs from the modern language. The knowledge of the former did not help him at all in his dealings with the coachman of the carriage to take them to the Athena Hotel, where they stayed. Despite all the variants in his pronunciation, he failed to make himself understood and had to write the words down, and this caused great suffering!
 
During the visit of the sacred rock of the Acropolis, however, the famous psychoanalyst had an concrete idea of solving one of the great secrets of the psyche, which he himself called the "Oedipus Complex", based on the tragic legend of King Oedipus (Οίδημα = Edema / swelling, Πους = πόδι (neugr.) = Foot), the father´s murderer, the incestuous one and spouse of his mother, with whom he had four children (his siblings), and the reason for many evils in Thiva [N.T. the meaning is polys, which is a city state].

According to the father of psychoanalysis, the most famous cluster of world psychology, which is both a frequent phylogenetic phenomenon and a source of intense clairvoyance for humans, consists of a group of unconscious ideas and feelings that concentrate on the desire to acquire the parent of the opposite sex and killing of the same-sex parent.

He said about the tragic hero in ancient Greek mythology: "If his destiny moves us, it is because it could have been our own destiny, as the oracle has laid before our birth, the same curse on us as for him."

Sources:
-Jones Ernest “The Life and Work of Sigmund Freud” (1953, & 1961 abridged edition). A biography of Sigmund Freud. Basic Books (publisher)
-Freud Sigmund: “A Disturbance of Memory on the Acropolis” (1936). The Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud. James Strachey (editor)



Ο  FREUD ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Ο Sigmund Freud  ήταν λάτρης του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και άριστος γνώστης της αρχαίας ελληνικής γλώσσας. Τόση ήταν η εξοικείωσή του μαζί της, που έγραφε με άνεση στα ελληνικά το ημερολόγιό του, όταν ήταν νέος.

Παρόλο τον πλούτο των κλασικών γνώσεων γύρω από την ιστορία και τη γλώσσα της αρχαίας Ελλάδας, με τον οποίο ήταν εφοδιασμένο το πνεύμα του ήδη από τα παιδικά του χρόνια, κατάφερε ωστόσο, να επισκεφτεί μόνο μια φορά τη χώρα, στις 4 Σεπτεμβρίου 1904, σε ηλικία 48 ετών, συνοδευόμενος από τον κατά δέκα χρόνια νεότερο αδελφό του Alexander  (ο οποίος ονομάστηκε έτσι μετά από επιμονή του ίδιου του Sigmund, που έτρεφε θαυμασμό για τον μεγάλο Μακεδόνα βασιλιά και στρατηλάτη).

Το πρωί της 30ης Αυγούστου επιβιβάστηκαν στο ατμόπλοιο «Urano» της εταιρείας Lloyd στο λιμάνι της Τεργέστης με τελικό προορισμό τον Πειραιά, μέσω Brindisi και Πάτρας. Μεταξύ των επιβατών βρισκόταν και ο καθηγητής Wilhelm Dörpfeld, συνεργάτης του περίφημου Γερμανού πρωτοπόρου αρχαιολόγου Heinrich Schliemann, που έγινε γνωστός για τις ανασκαφές του στην αρχαία Τροία και τις Μυκήνες. Ο Freud παρακολουθούσε με δέος τον αρχιτέκτονα-αρχαιολόγο που είχε βοηθήσει στην ανακάλυψη της μυθικής πόλης του Ομήρου, αλλά ήταν υπερβολικά ντροπαλός για να τον πλησιάσει και να του μιλήσει.

Το πλοίο έδεσε την επόμενη ημέρα στο λιμάνι της Κέρκυρας (που ο ίδιος παρομοίωσε με την πόλη Ragusa των δαλματικών ακτών), όπου κατά την τρίωρη παραμονή τους στο νησί των Φαιάκων είχαν την ευκαιρία να επισκεφτούν τα δυο παλιά βενετσιάνικα φρούρια. Το πρωί της 3ης Σεπτεμβρίου προσέγγισαν το λιμάνι της Πάτρας και λίγο μετά συνέχισαν το δρομολόγιο προς Πειραιά. Το επόμενο μεσημέρι έφτασαν στην Αθήνα. Η πρώτη εντύπωση των αδελφών Freud από το ιστορικό κέντρο, στο Θησείο, την περιοχή γύρω από την Ακρόπολη και την Αρχαία Αγορά παρέμεινε αλησμόνητη μέχρι τον θάνατό του.

«Όλα αυτά αληθινά υπάρχουν, όπως ακριβώς τα διδαχτήκαμε στο σχολείο!»

Η δίωρη επίσκεψη τους το άλλο πρωί στον ιερό βράχο, για την οποία ο διάσημος ψυχαναλυτής είχε προετοιμαστεί φορώντας το καλύτερο πουκάμισό του, αποτέλεσε μια ξεχωριστή εμπειρία η οποία ξεπερνούσε κάθε τι που είχε δει έως τότε ή μπορούσε ποτέ να φανταστεί, σύμφωνα με όσα ανέφερε σε επιστολή προς την σύζυγό του Μartha. Μάλιστα τής αποκάλυπτε με λεπτομέρειες μια μοναδική εσωτερική σύγκρουση που βίωσε και η οποία τον είχε αναστατώσει: ένοιωσε μια παράξενη άρνηση να πιστέψει ότι βρισκόταν εκεί, φέρνοντας σε αμηχανία τον αδελφό του όταν τον ρώτησε αν ήταν αλήθεια!

Ένοιωσε σαν να κόπηκε στα δύο: από τη μια μεριά ήταν το πρόσωπο που εμπειρικά συνειδητοποιεί ότι βρίσκεται στην Ακρόπολη και από την άλλη δεν μπορεί να το πιστέψει, σαν να αρνείται την πραγματικότητα της επίσκεψης, σαν να σκέφτεται «είναι πολύ καλό για να είναι αληθινό». Αυτό, που σε σημερινούς όρους ονομάζεται «σύνδρομο αποπροσωποποίησης-αποπραγμάτωσης» (depersonalization-derealization).

Στη λεπτομερή ανάλυση που δημοσίευσε αργότερα, ο ίδιος ανήγαγε την προέλευση αυτής της αίσθησης δυσπιστίας για το γεγονός της επίσκεψης στα φτωχά παιδικά του χρόνια, όταν θεωρούσε απίθανη την ιδέα να είναι κάποτε σε θέση να βρεθεί σ΄ ένα τόσο υπέροχο μέρος, το οποίο με τη σειρά του συνδεόταν με την απαγορευμένη επιθυμία να ξεπεράσει σε επιτεύγματα τον πατέρα του. Συνέκρινε τον μηχανισμό που βρίσκεται επί τω έργω, μ’ εκείνον που λειτουργεί στους ανθρώπους που δεν μπορούν να υποφέρουν την επιτυχία.

Ο ίδιος αποκάλεσε το συναίσθημα που του δημιουργήθηκε αντικρίζοντας τον Παρθενώνα ως «σύγχυση της μνήμης» και το περιέγραψε εκτενώς σε γράμμα με τίτλο «Ανάμνηση μιας Διαταραχής στην Ακρόπολη» που έστειλε στον φίλο του, Γάλλο συγγραφέα, τιμημένο με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας (1915) Romain Rolland, 32 χρόνια αργότερα, το 1936, προσπαθώντας να αυτο-αναλύσει εκείνο που του συνέβη,  αναφέροντας το ταξίδι στην Αθήνα σαν αντικείμενο επιθυμίας ανάμικτης με ενοχή.

Κάνοντας λοιπόν, αναδρομή στις σκέψεις του έφθασε στην αρχή της παιδικής του ηλικίας, όταν  έκανε ταξιδιωτικά όνειρα, εκφράζοντας την επιθυμία να ξεφύγει από την οικογενειακή ατμόσφαιρα, τους περιορισμούς και την φτώχεια που βίωνε. Ωστόσο, η υλοποίηση του ονείρου του να επισκεφθεί την ελληνική πρωτεύουσα έκρυβε κι ενοχή, αφού σήμαινε ότι ο διάσημος ψυχαναλυτής είχε ξεπεράσει τον πατέρα του, που ήταν πολύ φτωχός για να ταξιδέψει κι αμόρφωτος για να έχει οποιοδήποτε ενδιαφέρον γι΄ αυτό τον τόπο. Η άνοδος του στην Ακρόπολη αποτέλεσε την επιβεβαίωση ότι είχε ξεπεράσει τον γονιό του, κάτι που ένας γιος δεν επιτρεπόταν να κάνει.

Γράφει ο Freud στην επιστολή του: «Αμφέβαλα αν θα έβλεπα ποτέ την Αθήνα με τα ίδια μου τα μάτια. Το να πάω τόσο μακριά, να κάνω τον δικό μου δρόμο, μού φαινόταν εκτός κάθε δυνατότητας. Αυτό το αίσθημα ήταν συνδεδεμένο με την οικονομική δυσπραγία και τις φτωχές συνθήκες ζωής μας, όταν ήμουν νέος. Και σίγουρα, τα όνειρά μου για ταξίδια εξέφραζαν επίσης το πάθος να αποδράσω από την οικογενειακή ατμόσφαιρα, αυτό το ίδιο πάθος που ωθεί τόσους εφήβους να φεύγουν από το σπίτι. Είχα καταλάβει από καιρό ότι ένα μέρος της επιθυμίας μου να ταξιδέψω οφειλόταν σε αυτή την επιθυμία να έχω ελεύθερη ζωή, με άλλα λόγια στη δυσαρέσκειά μου από την οικογένεια. Όταν κάποιος βλέπει την θάλασσα για πρώτη φορά, όταν διασχίζει τον ωκεανό, πόλεις και πραγματικά τοπία που τα ονειρευόταν από καιρό ως μακρινά και απροσπέλαστα, νιώθει σαν ήρωας που έκανε απίστευτα κατορθώματα. Θα μπορούσα εκείνη τη μέρα στην Ακρόπολη να είχα πει στον αδελφό μου: «Θυμάσαι που όταν ήμαστε μικροί, περπατούσαμε κάθε μέρα στους ίδιους δρόμους για να πάμε στο σχολείο και πως κάθε Κυριακή πηγαίναμε στο Πράτερ ή εκδρομή σε ένα μέρος που ξέραμε πολύ καλά; Και τώρα, είμαστε στην Αθήνα, επάνω στην Ακρόπολη! Μα την αλήθεια, διαβήκαμε μεγάλη απόσταση!…»

«Πρέπει να παραδεχθώ ότι ένα αίσθημα ενοχής παραμένει συνδεδεμένο με την απόλαυση, όταν κάποιος πετυχαίνει τους στόχους του: Ενυπάρχει εδώ κάτι άδικο και απαγορευμένο. Αυτό εξηγείται από την κριτική του παιδιού προς τον πατέρα … όλα συμβαίνουν λες και το πρωταρχικό στοιχείο στην επιτυχία είναι να πας πιο μακριά από τον πατέρα σου, και ταυτόχρονα σαν να ήταν πάντα απαγορευμένο, να τον ξεπεράσεις. Ο πατέρας μας ήταν έμπορας, δεν είχε κάνει λυκειακές σπουδές, η Αθήνα δεν σήμαινε πολλά πράγματα για εκείνον. Έτσι, αυτό που μας εμπόδιζε να απολαύσουμε το ταξίδι μας ήταν ένα αίσθημα λύπησης».

Τα αδέλφια πέρασαν και την επόμενη μέρα στην Ακρόπολη. Έφυγαν από την Αθήνα στις 6 Σεπτεμβρίου, παίρνοντας το τραίνο για την Κόρινθο και στη συνέχεια έφθασαν στην Πάτρα όπου επιβιβάστηκαν στο καράβι που σαλπάριζε για Τεργέστη το ίδιο βράδυ.

Με την ευκαιρία του μοναδικού του ταξιδιού στην Ελλάδα ο Freud αναγκάστηκε να μάθει επίσης, πόσο διαφέρει η αρχαία από τη νέα ελληνική γλώσσα. Η γνώση της πρώτης δεν τον βοήθησε καθόλου στη συνεννόησή του με τον αμαξά για να τους μεταφέρει στο ξενοδοχείο «Αθηνά», όπου διέμεναν. Παρ’ όλες τις παραλλαγές στην προφορά του απέτυχε να γίνει κατανοητός με αποτέλεσμα να γράψει τη λέξη βιώνοντας θλίψη!

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης στον ιερό βράχο της Ακρόπολης όμως, ο διάσημος ψυχαναλυτής συνέλαβε τη συγκεκριμένη ιδέα για την αποκάλυψη ενός από τα μεγάλα μυστήρια της ψυχής, το επονομαζόμενο από τον ίδιο «Οιδιπόδειο σύμπλεγμα», βασιζόμενος στον τραγικό μύθο του πατροκτόνου, αιμομίκτη και συζύγου της μητέρας του, βασιλιά Οιδίποδα (οίδημα=πρήξιμο + πους=πόδι)“Swollen-Foot”, με την οποία απέκτησε τέσσερα παιδιά (και αδέλφια του) κι έγινε αιτία πολλών κακών στη πόλη του Θήβα.

Σύμφωνα με τον πατέρα της ψυχανάλυσης, το πιο διάσημο σύμπλεγμα στην παγκόσμια ψυχολογία, που αποτελεί αφενός συχνό φυλογενετικό φαινόμενο κι αφετέρου πηγή έντονων τύψεων στους ανθρώπους, συνίσταται από μια ομάδα ασυνείδητων (απωθημένων) ιδεών και συναισθημάτων που συγκεντρώνονται πάνω στην επιθυμία της απόκτησης του γονιού του αντίθετου φύλου και της εξόντωσης του γονιού του ιδίου φύλου.

Ο ίδιος έλεγε για τον τραγικό ήρωα της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας: «Αν η μοίρα του μας συγκινεί, είναι επειδή θα μπορούσε να ήταν και δική μας μοίρα, καθώς το μαντείο έχει επιτάξει πριν από τη γέννησή μας, την ίδια κατάρα για μας, όπως και για εκείνον.»